Page 299 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

nezarethaneler, akıl hastalarının tutulduğu kuruluşlar, bakıma muhtaç kişilerin
barındırıldığı sağlık ve rehabilitasyon kuruluşları vb. çok geniş yelpazede kamu
veya kamusal mekân girmektedir. Kapalı kurumlarda tutulan kişiler, dış dünya ile
bağlantıları kaldırılmış/kısıtlanmış, hak ihlali noktasında en fazla risk altında bulunan,
diğer kişilere göre daha incinebilir konumda olan ve temel ihtiyaçları için tamamen
ilgili mercilere bağımlı kişilerdir. Bu kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin temini ve
korunması, tamamen kamu idaresinin sorumluluğu altında bulunmaktadır. Bu rapor
döneminde kapalı kurumlarda yürütülen iş ve işlemler, (a) ceza infaz kurumları, (b) geri
gönderme merkezleri olarak iki başlık altında değerlendirilmiştir.
7.10.1.1 Ceza İnfaz Kurumları

Kurumumuzca verilen çok sayıda kararda da belirtildiği üzere, meşru makamlar
tarafından usulüne uygun şekilde hürriyetinden mahrum bırakılan ve kapalı kurumlarda
barındırılan, dolayısı ile dış dünya ile iletişimi kısıtlanan veya sonlandırılan tutulu
kişiler, temel hak ve özgürlüklerinin korunması noktasında tamamen kamu idaresinin
sorumluluğu altındadır. Bu kişilerin maruz kalabileceği hak ihlallerinin önüne geçilmesi
ve yaşanabilecek mağduriyetlerin soruşturulması noktasında devletin sorumluluğu
mutlaktır.
Nüfus ve coğrafya olarak büyük bir ülke olmamızın neticesi olarak, bina, personel,
hükümlü/tutuklu vb. açıdan çok büyük çapa sahip ülkemiz ceza infaz sisteminin ve
buna ilişkin iş ve işlemlerin daha etkili incelenmesi ve denetlenmesi Kurumumuzun en
temel önceliklerinden birisini tekil etmektedir.
Ceza infaz kurumlarında barındırılan tutuklu ve hükümlü kişilerin ilettiği başvurular
konularına göre tasnif edildiğinde, bu rapor döneminde de kurum yetkililerine yönelik
işkence, darp ve kötü muamele iddiaları ağırlık taşımaktadır. Bunun yanı sıra kapasite
üstü barınma ve bundan kaynaklanan diğer sıkıntılar (sağlık hizmetinden yeterince
yararlanamama, sıcak su kullanımı, yatak, ortak alan kullanımı, spor etkinliklerine
katılamama, hastane sevklerinin geç yapılması vb.), diğer ceza infaz kurumlarına
nakil talebi, görüşme hakkının mevzuata aykırı şekilde kısıtlandığına yönelik iddialar,
ilk girişte çıplak arama iddiaları, oda/koğuşlarda keyfi aramalar, disiplin cezalarının
keyfi şekilde verildiği, mevzuatın keyfi biçimde yorumlandığı ve bununla bağlantılı
mahkûmların şartlı salıverme müessesesinden yararlanmalarının önüne geçildiği
şeklinde iddialar hükümlü ve tutukluların en çok dile getirdiği hususlar arasında yer
almaktadır.

Ceza infaz kurumlarında barındırılan kişilerden gelen şikâyet başvurularının çözüme
kavuşturulması noktasında, 6328 sayılı Kanun hükümleri uyarınca Adalet Bakanlığı
nezdinde etraflıca ve titizlikle inceleme ve araştırma yürütülmektedir. Özellikle
işkence ve kötü muamele iddialarını içeren başvurularda, olaya dair hazırlanan doktor
raporları, kamera görüntüleri, ilgili ceza infaz kurumu izleme kuruluna ait raporlar,
varsa ceza infaz kurumları tarafından hazırlanan raporlar ve yine varsa ilgili Cumhuriyet
başsavcılıkları ve infaz hâkimlikleri tarafından verilen kararlar titizlikle incelenip konu
aydınlığa kavuşturulmaya çalışılmaktadır.

298 2021 YILLIK RAPOR