Page 362 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

inceleme ve araştırma ile verilen tavsiyeler sonucunda şikâyet sahiplerinin bu alandaki
pek çok başvurusu uzlaşı (dostane) yoluyla çözüme kavuşturulmaktadır.
Aşağıda 2021 yılında mahalli idarelerce yürütülen hizmetler bağlamındaki sorun
alanlarına, sorun alanı ile ilgili Kurumumuzca yapılan tespitlere ve sorun alanının
çözümü noktasında Kurumun verdiği tavsiyelere yer verilmiştir.
7.14.1 Mülkiyet Hakkı ile Belediyelerin İmar İşlem ve Uygulamaları
Belediyelerin yaptığı imar işlemleri ve uygulamalarının, Anayasa ve AİHS tarafından
güvence altına alınmış olan mülkiyet hakkıyla yakın bir ilgisi bulunmaktadır.
Anayasa’nın 35 inci maddesinde düzenlenen mülkiyet hakkı, kişiye başkasının hakkına
zarar vermemek ve yasaların öngördüğü sınırlamalara uymak şartıyla sahibi olduğu
şeyi dilediği gibi kullanma, ürünlerinden yararlanma ve tasarrufta bulunma olanağı
vermektedir. Yine AİHS’nin Ek 1 inci Protokolünün 1 inci maddesi de “Her gerçek
ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır.
Herhangi bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve
uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir”
düzenlemesini içermektedir.
Belediyelerin imar işlem ve uygulamaları kapsamında arazi ve arsa düzenlemesi,
parselasyon, ortaklandırma, yer bölümleme gibi terimlerle de adlandırılan ve 3194 sayılı
İmar Kanunu’nun 18 inci maddesi ve devamı maddelerinde imar planlarının onama
yetkisi, süreci ve usulüne ilişkin düzenlemeler, mahalli idarenin bulunduğu bölgede
yaşayanların mülkiyet haklarını kalıcı olarak etkilemektedir.
Söz konusu imar işlem ve uygulamalarında kadastro parsellerinden düzenleme ortaklık
payı ve kamu tesisleri arsalarına tahsis şeklinde alınan paylara İmar Kanunu’nda yer
verildiği, % 45’e kadar düzenleme ortaklık payının alınabileceği, düzenleme ortaklık
payının düzenlemeye tâbi tutulan bölgelerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, otoyol hariç erişme kontrolünün uygulandığı
yol, su yolu, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol
gibi alanlara ayrılabileceği, kamu tesisleri arsalarına tahsisin ise düzenleme sahasında
bulunan okul, hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi alanlara
yapılabileceği, imar uygulaması sonucu oluşacak imar parsellerinin mümkün mertebe
aynı yerdeki veya yakınındaki eski parsellere tahsisinin sağlanacağı imar mevzuatında
yer almaktadır.

İmar uygulamalarının, gerçekleştirildiği yerdeki arsa ve arazi sahiplerinin hem mülkiyet
hakkını sınırlaması hem de maddi ve manevi yönden onları kalıcı olarak etkiliyor olması,
imar uygulamalarının hukuka ve hakkaniyete uygun bir şekilde gerçekleştirilmesinin
önemini daha da artırmaktadır. Aksi halde, hukuka ve hakkaniyete uygun bir şekilde
gerçekleştirilmeyen imar uygulamaları, uygulamadan etkilenen arsa ve arazi sahipleri
nezdinde mağduriyete, uygulamayı gerçekleştiren idareler ile arsa ve arazi sahipleri
arasında uyuşmazlığa yol açmaktadır.

2021 YILLIK RAPOR 361