Page 167 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Ancak bilindiği üzere, Anayasa’nın 13’üncü maddesi uyarınca, temel hak ve hürriyetlerin
kanunla, meşru bir amaçla ve demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak
ölçülü olma şartları gözetilerek sınırlandırılabileceği hüküm altına alınmıştır. Suçun
önlenmesi ve disiplinin sağlanması gibi güvenliğe yönelik makul gereklilikler karşısında,
tutuklu ve hükümlülerin sahip oldukları temel hak ve hürriyetler, mevzuatla çizilen
sınırlar içerisinde ve ölçülü olmak kaydıyla sınırlandırılabilecektir. Bu itibarla, tutuklu
ve hükümlüler eğitim haklarını ceza infaz kurumunda bulunmalarının getirdiği doğal
sınırlamalar içinde ve mevzuata uygun olarak kullanılabileceklerdir.

AİHM “hükümlüler”in bir mahkeme tarafından verilen mahkumiyetin infazı için
13
tutuldukları süreye karşılık gelen süre boyunca, “tutuklular”ın ise devam etmekte
14
olan bir yargılama esnasındaki yasal tutukluluk süresi zarfında, tam zamanlı eğitime
erişimlerinin engellenmesinin ek 1 No.lu Protokol’ün 2’nci maddesinin birinci cümlesi
kapsamında eğitimden yoksun bırakma olarak değerlendirilemeyeceği görüşündedir.
Bu kapsamda AİHM, Sözleşme›ye hükümlü veya tutukluların ceza infaz kurumunda
bulundukları süre zarfında fiilen eğitimlerine devam edememelerinin eğitim hakkını
ihlal ettiğine ilişkin başvuruları açıkça dayanaktan yoksun bulmaktadır. 15

5275 sayılı Kanunun 76’ncı maddesinde; açık ceza infaz kurumları ile çocuk eğitim
evlerinde bulunan hükümlülerin örgün ve yaygın, kapalı ceza infaz kurumunda
bulunan hükümlülerin yaygın öğretimden yararlanmalarının sağlanacağı, maddenin
uygulanmasına ve sınavlara ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği hüküm
altına alınmıştır. Kanunun uygulanmasına yönelik Yönetmelikte de aynı hüküm
tekrarlanmıştır.
27.07.2007 tarihli ve 46/1 No.lu Genelge’nin 4/F-1’inci maddesinde “Herhangi bir
yükseköğretim kurumuna devam ederken tutuklanan veya hüküm giyen öğrencilerin ya da
ceza infaz kurumundayken üniversite sınavını kazanan hükümlü ve tutukluların kapalı
ceza infaz kurumlarından, okullarının kabul etmesi durumunda, dış güvenlik görevlisi
muhafazasında ara, yılsonu, bütünleme ve mazeret sınavlarına katılmaları sağlanacaktır.”
hükmü yer almaktadır.

167 sayılı Ceza İnfaz Kurumlarının Tahsisi, Nakil İşlemleri ve Diğer Hükümler
konulu Genelgenin 19’uncu maddesinde ise hükümlü ve tutukluların, eğitim ve
öğretim nedeniyle nakil talep edebilecekleri, ancak bunun için bir takım şartların
sağlanması gerektiği belirtilmiş, (f) bendinde “Talep edilen kurumda yer, kapsama gücü
ve sınıfının uygun bulunması” koşulu getirilmiştir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında
ise 46/1 No.lu Genelgedekine benzer şekilde, Milli Eğitim Bakanlığı’na veya Yüksek
Öğretim Kurumu’na bağlı okullara kayıtlı olan hükümlü ve tutukluların yıl sonu,
ara ve bütünleme gibi okullarında yapılan sınavlarına; kapalı ceza infaz kurumlarında
kalanların dış koruma görevlileri nezaretinde katılacağı belirtilmiştir.

13 Epistatu/Ramanya, B. No: 29343/10, 24.09.2013
14 Baltan/Türkiye, B. No: 32777/09, 27.03.2012
15 Durmaz, Işık, Unutmaz ve Sezal/Türkiye, B. No: 46506/99, 46569/99, 46570/99, 04.09.2001

166 2022 YILLIK RAPOR