Page 176 - KDK-2016-YILLIK-RAPORU

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

6.1.6.3. Emekli Sandığı Kanunu Kapsamında Yetim Aylığı / 5510 sayılı Kanun
Kapsamında Yersiz Ödemelerin İadesi

Kurumumuza şikâyet başvurusu yapılan hususlardan biri de haksız surette yetim
aylığı alan şikâyetçiden idarece tahsil edilmesi gereken aylık miktarının hesabında
esas alınması gereken tarih aralığına ilişkin olmuştur.

5510 sayılı Kanunun “Yersiz ödemelerin geri alınması” başlıklı 96 ncı maddesinin
birinci fıkrası ve (b) bendi; Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara
gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına
ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit
edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemelerin, Kurumun hatalı işlemlerinden
kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede
yapılan ödemeler toplamının, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmi dört ay
içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmi dört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra
yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi
ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edileceği,
alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınacağını düzenlemiştir.
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu kapsamında “Yetim
Aylıklarının”, emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı alanlardan ölenlerin,
ölüm tarihinde bu Kanuna göre aylığa müstahak yetimlerine bağlanacağı düzenlenmiş
olup anılan Kanunun, yetim çocuklara aylık bağlanma şartları 74 üncü maddede
detaylı olarak düzenlenmiştir. Bu şartlar arasında öğrencilik şartları veya malullük ve 175
muhtaçlık şartları yer almaktadır.
5434 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, çalışmaya mâni,
tedavisi kabil olmayan hastalık veya çalışmaya mâni malûllük sebepleri ile muhtaç
oldukları sağlık kurulunca tasdik olunacak raporla anlaşılanlara yetim aylığı
bağlanmakta ve yasa metninde geçen muhtaçlık şartının tespiti için bağlı oldukları il
veya ilçe idare heyetlerince verilecek muhtaçlık belgesi yeterli görülürken, 5434 sayılı
Kanunun 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren 5335 sayılı Yasayla değişik muhtaçlıkla ilgili 108 inci maddesinin birinci fıkrası
hükmü değiştirilerek muhtaçlık kavramına somut bir tanım getirilmiştir.

Bu bağlamda, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesi uyarınca 16 yaşından
büyük işçiler için tespit edilen asgarî ücretin net tutarından daha az aylık geliri olup
kendisini ve Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre bakmaya mecbur olduğu aile
fertlerini geçindirmeye yetecek kadar malı (para veya o mahiyetteki kıymetler dâhil)
olmayanlar muhtaç sayılmıştır.

YILLIK RAPOR 2016