Page 239 - KDK-2016-YILLIK-RAPORU

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

hukukun üstünlüğüne halel gelmemesi gerekmekte olup buna çare olarak “hukuki
85
bilgeliğin” kazanımı önerilmektedir. Bu noktada pozitif hukuk ile hakkaniyetin
çatıştığı izlenimi olsa da hakkaniyet ile pozitif hukuktan keyfi bir sapma olmadığı,
kastın hukukun özünü, ruhunu yakalamak olduğu, çünkü bazen adalet ve hukukun
üstünlüğü için hakkaniyetin uygulanmasının gerekebileceği, böylece hakkaniyet ile
hukukun üstünlüğü idealinin temelde birbiriyle tutarlı olduğu vurgulanmaktadır. 86
Konuya kamu yönetimi ve ombudsmanlık denetimi bağlamında bakıldığında; hızla
değişen, gelişen ve dönüşen modern dünyada, kamu yönetiminin bu hızı yakalayamadığı
ve bu nedenle yavaş ve hantal olarak kaldığı ve aynı nedenlerle kanunların da katı
olabildiği ve sonuç itibariyle insanların özgürlüklerinin kısıtlanabildiği ve adalete
erişimde aksaklıklar meydana gelebildiği tespiti yapılmaktadır. Diğer yandan
mevzuatın çeşitliliği ve çokluğu kamu yönetiminde tam olarak uygulanışını
zorlaştırmakta ve kamu idarelerinin mevzuatı harfiyen yerine getirme zorunluluğu
da kişiler ve kamu idareleri arasındaki uyuşmazlıkları belirgin hale getirebilmektedir.
Bu noktalarda “hakkaniyet”, hızla değişen dünyada modern insanın ihtiyaçlarını
karşılamada tamamlayıcı bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü hızla değişen
dünyada, mevzuatın da aynı hızla güncellenmesini gerektirirken yasa koyucunun
buna ayak uydurması hiç de kolay olmayacağından ancak ombudsmanın, kamu
yönetiminde acil ihtiyaç olan reformları hakkaniyet denetimi çerçevesinde ortaya
koyarak böyle bir açığı kapatabileceği ifade edilmektedir. 87

Bu çerçevede birçok ombudsman kurumuna hukuki denetim yanında adalet, hakkaniyet
gibi daha geniş standartlar açısından da denetim yapma yetkisi verilmektedir ve bu
standartları uygularken ombudsman kurumları devletin uluslararası insan hakları
88
kapsamındaki sorumluluklarından faydalanabilmektedir.
Yukarıdaki yaklaşımlara paralel olarak ombudsmanın hakkaniyet denetimi, bu
238 89
kurumların etkililik ve başarı ölçütlerinden biri olarak tanımlanmakta ya da
idari eylem ve işlemleri inceleme aşamasında, “yönetime karşı özel çıkarlar
savunulurken genel toplum çıkarlarının özel çıkarlara kurban edilmemesi, toplum
çıkarları adına bireyin çok ağır yaptırımlara maruz kalmaması ve toplum adına
katlanılacak fedakârlıkların eşit paylaşımının gözetilmesi” gibi hassasiyetler olarak

85
Solum, “Equity and the Rule of Law”, s. 133
86 Solum, “Equity and the Rule of Law”, s. 145
87
Michael Mauerer, “Equity-The Supplementary Function of the Ombudsman”, Occasional Paper, No:
55, September, 1996.
88
Linda C. Reif, The Ombudsman, Good Governance and the International Human Rights System, Marti-
nus Nijhoff Publishers, 2004, ss. 101, 110.
89 Müslüm Akıncı, Bağımsız Otoriteler ve Ombudsman, İstanbul, Beta, 1999

YILLIK RAPOR 2016