Page 110 - calisma-ve-sosyal-guvenlik-1

verilmemiştir. Bu noktada iş sözleşmesinde bulunması gereken öğeler
yönünden de bir serbestinin olduğu söylenebilir.
32. İş hukukunun uluslararası kaynakları arasında yer alan ve Ana-
yasa’nın “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar
kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile
Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.” hükmünü amir 90 ıncı maddesi
uyarınca 23/01/1952 tarihinde onaylanan “Teşkilatlanma ve Kolektif
Müzakere Hakkı Prensiplerinin Uygulanmasına Müteallik Sözleşme”-
nin 4 üncü maddesinde yer alan “Çalışma şartlarını kolektif mukave-
lelerle tanzim etmek üzere işverenler veya işveren teşekkülleriyle işçi
teşekkülleri arasında ihtiyari müzakere usulünden faydalanılmasını ve
bu usülün tam bir surette geliştirilmesini teşvik etmek ve gerçekleş-
tirmek için lüzumu halinde milli şartlara uygun tedbirler alınacaktır.
“ şeklindeki düzenleme ile akit üye ülkeye, kolektif mukavele yapmayı
teşvik etme yükümlülüğü yanında, bunun tam anlamıyla gerçekleşti-
rilmesini sağlama yükümlülüğü de getirilmiştir.

33. Anayasa’da ise, çalışma ve sözleşme hürriyeti (md.48), çalışma
hakkı ve ödevi (md.49), çalışma şartları bakımından öngörülen özel ko-
ruma ile dinlenme hakkı (md.50), sendika kurma hakkı (md.51), toplu
iş sözleşmesi yapma hakkı (md.53), grev ve lokavt hakları (md.54) gibi
çalışma koşullarına ilişkin bir takım temel düzenlemeler yer almakta-
dır. Gerek yukarda örneği verilen uluslararası sözleşmelerin, gerekse
Anayasa’nın güvence altına aldığı temel hak ve özgürlükler ile sosyal
ve ekonomik haklar, bütün çalışma koşullarının oluşumunda ve çerçe-
velerinin belirlenmesinde bağlayıcı ve etkilidir.

34. Diğer taraftan, çalışma koşullarını belirleyen kaynaklardan en
önemlisi şüphesiz 4857 sayılı İş Kanunudur. İşçinin ücretinin alt sını-
rının gösterildiği (md. 39), günlük ve haftalık çalışma sürelerinin be-
lirlendiği (md. 41 ve 63), hangi hallerde günlük ve haftalık iş sürelerini
aşan çalışmaların yapılabileceğinin ve bu durumda ödenmesi gereken
ücretlerin ve daha pek çok konunun açıklandığı İş Kanunu, çalışma
koşullarının temelini oluşturur. İş ilişkisinde bu gibi emredici hüküm-
lerin dışında ve işçi aleyhine bir uygulamaya gidilemeyeceği gibi aksine
bir uygulama çalışma koşulu haline de gelememektedir.

35. Konuyla ilgili olarak Yargıtay 9 uncu Hukuk Dairesi 22/01/2009
tarihli, 2007/34716 Esas ve 2009/637 Karar sayılı kararında: “Çalışma

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 109