Page 104 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

6328 sayılı Kanunun kabulü evveliyatında TBMM 1. Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı

nezdinde birçok ülke uygulaması incelenmiş, araş- işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve
tırılmış olup, bazı alternatiflerde Ombudsmanlık emirler:
kurumu Parlamento ile ilişkilendirilirken bazı di- Bilindiği üzere parlamenter rejimin en temel
ğer ülke uygulamalarında ise devlet başkanlığı ile özelliklerinden biri cumhurbaşkanının siyasal so-
yani bir şekilde idare ile ilişkilendirilen bir kurum rumsuzluğu karşısında Bakanlar Kurulunun so-
görünümünde olduğu tespit edilmiştir. TBMM bu rumluluğudur. Parlamenter demokratik sistemde
alternatifler arasında Parlamenter Ombudsman- Cumhurbaşkanı sistemin amacına ve ruhuna ay-
lık modelini benimsemiştir. 16 Nisan referandum kırı bir şekilde tüm sistemi kontrol edecek şekilde
süreci bu anlamda ne kadar isabetli bir tercih ya- güçlü yetkilerle donatılmakta, buna karşın siyasal

pıldığını ortaya koymuştur, nitekim 16 Nisan’dan açıdan sorumsuz bir kurum olarak şekilllendiril-
önce anayasa değişikliğini savunan kesim mecli- mektedir.
sin denetim fonksiyonlarının, idarenin hesap ve- Nitekim Adalet Bakanlığınca hazırlanarak
rebilirliğinin daha da artacağı, Cumhurbaşkanının 23/11/2005 tarihinde Adalet, Anayasa, Avrupa
işlemlerinin tamamının yargı denetimine ve diğer Birliği Uyum ile Plan ve Bütçe Komisyonlarına
denetimlere açılacağı anlamına gelen ifadeler kul- havale edilen “Kamu Denetçiliği Kurumu Kanu-
lanmışlardır. Bu doğrultuda Cumhurbaşkanlığı nu Tasarısı”nın gerekçesi incelendiğinde, “Cum-
sisteminin kabul edilmesi ile söz konusu madde hurbaşkanının sorumsuzluğu dikkate alınarak,
hükümlerinin değiştirilmesi ihtiyacı doğmakta Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile
re’sen imzaladığı kararlar ve emirlerin kurumun
olup, aşağıda bu ihtiyaca yönelik olarak bir değer-
görev alanı dışında olduğu” hususu ilave edilmiştir.
lendirmeye yer verilecektir.
Bir başka anlatımla Cumhurbaşkanının tek başı-
III. Referandum sonrası kabul na yaptığı işlemlerle resen imzaladığı kararlar ve

edilen Anayasa Değişikliğinin emirler yargı denetimi dışında olması hasebiyle
6328 sayılı Kanunun 5. maddesi Ombudsmanlık denetimi dışında bırakılmıştır.
üzerine muhtemel etkileri 16/04/2017 tarihinde gerçekleştirilen referandum
sonrası kabul edilen Anayasa değişikliği incelen-
16/04/2017 tarihinde gerçekleştirilen referan-
diğinde ise, Cumhurbaşkanının sorumluluk ve
dum sonrası kabul edilen Anayasa değişikliği,
sorumsuzluk halini düzenleyen 105. maddenin
Kamu Denetçiliği Kurumu’nun yasama organı ile
ortadan kalktığını ve Cumhurbaşkanının cezai
olan ilişkilerini ve bağlantılı olarak da halihazırda
sorumluluğunu düzenleyen 105. madde ile Cum-
idare tanımı içinde yer alan kurumlar ile olan iliş- hurbaşkanının sorumluluğunun kapsamının ge-
kilerini etkileyecektir. Bu doğrultuda, 6328 sayılı nişletildiğini; işlediği iddia edilen tüm suçlar ile
Kanunda Kurumun görev alanı dışında kalan baş- ilgili bir denetim mekanizmasına yer verildiği
vuru konularının yeniden ele alınıp değerlendiril- görülmektedir. 16 Nisan referandumu ile beraber
mesi gerekmektedir. Cumhurbaşkanının bütün eylem ve işlemlerinin

102 2017 ÇALIŞTAY RAPORU