Page 61 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

Biraz teorik anlamda söyleyecek olursak, klasik aslında, Bakanlıkların genel yönetim içerisinde,
devlet anlayışının olduğu dönemlerde, bütçe hak- genel bütçe içerisinde Bakanlıkların müstakil
kı nakde bağlı olarak kamu gelirlerinin toplanma- bir birim olarak addedilip edilmeyeceği yönünde
sı ve kamu harcamalarının yapılması üzerinden idi. Malumunuz o dönemlerde ve şimdi de halen
denetlenirken, modern devlet anlayışında, artık geçerli olan, bütün kamu idarelerinin muhasebe
bütçe hakkı dediğimiz şeyin sadece nakit hareket- sistemleri, Sayıştay’ın denetimlerini muhasebe
leri ile yeterli olmadığı, kaynakların sadece bütçe sistemi üzerinden yaptığından hareketle, Mali-
ödenekleri ve kanunlara uygunluğu yönünden ye Bakanlığı tarafından tutulmakta, fakat hesap
denetlenmesinin yeterli olmadığı ortaya çıktı. Bu verme sorumluluğu idareler tarafından yerine
sunum sonucu olarak da, artık kamu kaynakları- getirilmekteydi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet
nın da etkin, ekonomik ve verimli kullanılması Sisteminde bu durumun düzeleceğini ümit edi-
gerektiği sonucuna varıldı. yorum, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde,
Cumhurbaşkanlığının tek bir kurum olarak genel
Böyle olunca bütçe hakkının da kapsamı genişle- bütçede tek bir idare olarak karşımızda olup bu-
miş oldu, dolayısıyla Sayıştaylar da bütçe hakkı- nun hesap verilebilirlik ve saydamlık açısından
nı temin için daha farklı görevler elde etti. 2005 büyük katkı sağlayacağını ümit ediyorum.
yılında yapılan bu değişiklikle Sayıştay sadece
genel ve katma bütçeli kuruluşların değil, genel Diğer bir husus da; Sayıştay olarak en çok sıkın-
yönetim kapsamındaki tüm kuruluşların gelir tı çektiğimiz konulardan birinin de bu vesile ile
gider ve mallarını denetler hale geldi ve 5018 çözüleceğini düşünüyorum. Biliyorsunuz Tür-
sayılı kanunla beraber sadece bundan hukuki de- kiye’de kodifiye çalışmaları kanunlar ve ikincil
netiminin ötesinde kaynakların etkili, ekonomik, mevzuatlar, çok detay düzenlemelere yer ver-
mektedir. Ne kadar detay düzenleme yer aldığı
verimli kullanılması açısından yani performans
zaman şöyle bir sosyolojik vakıa vardır, “Nerede
denetimi açısından da ön plana geçmiş oldu.
kural çoksa orada kültür azdır.” Bu kadar çok ku-
Ancak günümüze gelindiğinde, özellikle bu cum-
hurbaşkanlığı sistemine ilişkin ne tür bir değişik- rallara bağlı olması idarelerin, Sayıştay denetimi
ile idarecileri karşı karşıya getirmekte çünkü ida-
likler olabilir konusuna, esas konuya geldiğimiz
recileri bu kadar kural içerisinde takdir hakkını
zaman, Sayıştay olarak sabah oturumunda epey
kullanma gibi bir inisiyatifleri bulunmamaktadır.
vakit geçtiği için kısa kesmeye çalışacağım. Birta-
kım beklentilerimizin, önceliklerimizin olduğunu Dolayısıyla bu kanunlaştırma ve ikincil mevzuat-
ların düzenlenmesi çalışmasında, sanırım Sayış-
söylememiz gerekmektedir. Hatırlanırsa 2012
yılında Sayıştay’ın kamu idarelerinin raporlarını tay’ın da katkıları olur. İdarelerin inisiyatifine,
mali denetleme raporlarını Türkiye Büyük Millet takdir yetkisine daha çok yer veren, daha çok
Meclisine sunup sunmaması yönünde, daha doğ- alan tanıyan çalışmaların yapılması uygun olur
rusu idarelerin de Sayıştay hesaplarının verilip diye düşünüyorum.
verilmemesi yönünde bir kargaşa yaşandı Türki- Diğer bir husus; Sayıştay raporlarının Türkiye
ye Büyük Millet Meclisi ile Bakanlıklar arasında Büyük Millet Meclisi’nde görüşülürken sonuç alı-
ve Sayıştay arasında ve üst düzey yöneticiler ara- namaması gibi bir derdimiz de vardı. Sabah otu-
sında bir karmaşa yaşandı. Bunun temel nedeni rumunda parlamenter üstatlarımız bu konuyu

ÇALIŞTAY RAPORU 2017 59