Page 40 - Karabağ Raporu

38 Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu

Yetkililerin ifadelerinin yanı sıra yerinde inceleme çalışmamız neticesinde işgalden
kurtarılan bölgelerde hızlıca yerleşim yerlerinin yeniden inşa çalışmalarının
başlatıldığını gözlemledik. Ancak mayınlı araziler temizlenerek bölge güvenli hale
getirilmeden önce ne karayolu ne demiryolu yapımına başlanması, ne de bölgede
herhangi bir yerleşimin başlaması mümkündür. Mayınlar sadece insan hayatını
değil, tüm canlıların hayatını tehdit etmektedir. Kendi ülkesinde yerinden edilmiş
kişilerin (IDPs) tekrar evlerine dönmeleri mümkün değildir. Ayrıca mayınlar
Karabağ’da önemli bir ekonomik faaliyet olan tarım ve hayvancılığın yapılmasına
da izin vermemektedir.

Bahsedilen hususlar çerçevesinde ayrım gözetmeksizin sivillerin hayatını tehdit
eden, şehrin yeniden inşa faaliyetlerine ket vuran, tarım ve hayvancılığın
yapılmasına izin vermeyen, tüm bunların sonucu olarak da ülkesinde yerinden
edilmiş kişilerin (IDPs) terk etmek zorunda kaldıkları evlerine dönmelerine
imkân tanımayan Ermenistan’ın işgal döneminde mayınladığı arazilerin ivedilikle
temizlenebilmesi için Ermenistan’ın mayın haritalarını Azerbaycan’a vermesi
insan haklarının gereğidir.

II. İşgal Bölgelerindeki Kişisel Mülkler

Yerinde inceleme çalışmamız çerçevesinde ülkesinde yerinden edilmiş kişiler
(IDPs) ile ilgili olarak en dikkat çekici tespitlerimizden bir tanesi de gerek
Ağdam’da gerekse Fuzuli’de ve takip ettiğimiz yol güzergâhında eskiden var
olan köylerde söz konusu kişilerin geride bıraktıkları evlerin hepsinin yıkılmış
olması, tek bir sağlam eve rastlanmamış olmasıdır. Öncelikle bölgedeki evlerin
yapılarının birbirine benzediği ve hepsinin taştan yapıldığı fark edilmiştir. Ancak
evlerin yıkılmış olmalarına rağmen çevrede taşların bulunmaması, evlerde hiç eşya
kalmaması dikkat çekmiştir. Bu çerçevede heyete eşlik eden rehberlerin taşların
ve eşyaların işgal döneminde işgal edenlerce satıldığına dair verdikleri bilgiler
tutarlı olmaktadır. Oysa 1899 ve 1907 tarihli Lahey Sözleşmesi’nde savaştan
kaynaklanan zorunluluklar hariç tutulmak üzere düşman mallarına zarar vermek
ve el koymak, yağma yasaklanmıştır. Harp Zamanında Sivillerin Korunmasına
İlişkin 1949 Cenevre Sözleşmesi’nin III. Kısmı “İşgal Edilen Topraklar” hakkında
olup, Madde 53’te özel kişilere veya kamuya ait taşınmaz veya kişisel mülkün
işgalci güç tarafından tahrip edilmesi askeri zorunluluk hali dışında yasaklanmıştır.