Page 41 - Karabağ Raporu

Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu 39

2 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmelerine ek Uluslararası Silahlı Çatışmaların
Mağdurlarının Korunmasına İlişkin 1.Protokol’ün 52 inci maddesi “Sivil nitelikte
malların genel korunması” hakkında olup, askeri hedef olmayan tüm mallar sivil
nitelikte mal olarak tanımlanmış ve söz konusu malların saldırı ya da misillemelere
hedef olmaları yasaklanmıştır.

BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 17nci maddesinde mülkiyet hakkı
“Herkesin, tek başına ya da başkalarıyla ortaklık içinde, mülkiyet hakkı vardır.
Kimse mülkiyetinden keyfi olarak yoksun bırakılamaz.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, BM Genel Sekreteri’nin Yerinden Olmuş Kişilerin İnsan
Hakları konusundaki o zamanki özel temsilcisi Dr. Francis Deng tarafından
1998 yılında, ülke içinde yerinden edilmiş kişilere koruma sağlamak amacıyla
uluslararası insani hukuk ve insan hakları antlaşmaları temelinde BM Ülke
İçinde Zorunlu Göç Ettirme Konusunda Yol Gösterici İlkeler hazırlanmıştır.
Söz konusu ilkelerin “ırk, renk, cinsiyet, dil, din veya inanç, siyasi veya başka
görüşler, ulusal, etnik veya toplumsal köken, hukuki veya sosyal statü, yaş,
özürlülük, mülkiyet, doğum veya diğer hiç bir kıstas nedeniyle ayrımcılık
yapılmaksızın uygulanması gerektiği” belgede vurgulanmaktadır. 21. İlkede ise
“Hiç kimsenin mal ve mülkiyetine keyfi olarak el konulamayacağı, Ülke içinde
göç ettirilmiş kişilerin üzerinde mülkiyet ve tasarruf yetkisi bulunan malların
her şart altında ve özellikle yağma, doğrudan veya hedef gözetmeksizin yapılan
saldırı veya diğer şiddet eylemleri, toplu cezalandırma amacı ile tahrip edilme
veya alıkonmak gibi durumlara karşı koruma altına alınması gerektiği, ülke içinde
göç ettirilmiş kişilerin geride kalan ve üzerinde mülkiyet ve tasarrufları bulunan
mallarının yıkılmaya, yasal olmayan ve keyfi el koymalara, işgal veya kullanıma
karşı korunma altına alınmasının gerekli olduğu hususları düzenlenmiştir. Bahse
konu hususlar çerçevesinde işgal süresince köyler dâhil olmak üzere yerleşim
birimlerindeki göç etmek zorunda kalan sivillere ait mülklerin yıkılmış olması ve
eşyalarına el konulması ile uluslararası insancıl hukukun ilkelerinin ihlal edilmiş
olduğu tespit edilmiştir.

III. Tarihi Eserler ve Kültürel Varlıklar

Kültürel varlıkların korunması insan haklarının konusudur. Dolayısıyla kültürel
varlıklara zarar vermek de insan hakları ihlalidir. BM İnsan Hakları Evrensel