Page 43 - Karabağ Raporu

Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu 41

sanat eserleri, el yazmaları, kitap ve başkaca tarihi, artistik veya arkeolojik
değer taşıyan eşya, keza yukarıda bildirilen servetlerden mürekkep bilim
koleksiyonlarıyla, önemli kitap, arşiv röprodüksiyon koleksiyonları ve emsali
gibi milletlerin kültür muameleklerinde büyük önemde yeri olan menkul ve
gayrimenkul mallar,

b) Gerçek ve başlıca görevi (a) fıkrasında zikredilen menkûl kültür mallarını
koruma veya teşhirden ibaret olan müze, büyük kitaplık, arşiv deposu gibi
binalarla (a) fıkrasında açıklanan menkul kültür mallarının silâhlı bir
çatışma halinde korunmasına mahsus sığınaklar,

c) (a) (b) fıkralarında tarif edilen kültür mallarını büyükçe sayıda içine alan ve
“anıt merkezleri” denilen merkezler.
kültürel mallardır. Mezkûr Sözleşme ile kültürel malların savaş süreci ve işgal
dâhil olmak üzere korunması ve söz konusu mallara saygı duyulması gerektiği
düzenlenmiştir. Bu çerçevede kültürel varlıkların, her ne yönden olursa olsun,
çalınması, yağma edilmesi veya kaçırılması ve bunlara karşı girişilecek her türlü
tahrip fiili yasaklanmaktadır. Ermenistan ve Azerbaycan da 1993 yılından
itibaren Sözleşmeye taraftır. Sözleşmeyi güçlendirmek adına Silahlı Çatışma
Durumunda Kültürel Varlığın Korunmasına İlişkin 1954 Lahey Sözleşmesi’ne ek
II. Protokolü 1999 yılında hazırlanmış olup, 2004 yılında yürürlüğe girmiştir.
Ek Protokolün 9uncu maddesi İşgal Edilen Bir Bölgedeki Kültürel Bir Varlığın
Korunması hakkında olup, “Kültürel, tarihi ve bilimsel nitelikteki bulgulara
zarar vermek ya da bunları gizlemek amacıyla kültürel varlığa yapılacak her türlü
değişiklik veya kültürel varlığın kullanımına yönelik başkalaşma” yasaklanan
hususlardandır. Ayrıca Protokol’ün ciddi ihlalini gerçekleştiren kişilerin ulusal ve
uluslararası hukuktan doğan bireysel cezai sorumluluğunun bertaraf edilemeyeceği
belirtilmiştir

ICRC tarafından yayınlanan Uluslararası Örfi İnsancıl Hukuk Kurallarının 38inci
maddesi kültürel mallara ilişkin olup, çatışmanın tüm taraflarının kültürel mallara
saygı göstermek zorunda oldukları, dine, sanata, bilime, eğitime ya da hayır işine
hasredilmiş binalara ve tarihi eserlere yönelik zararı önlemek için, bunların askeri
hedef teşkil etmemeleri koşuluyla, askeri operasyonlar sırasında özel önlemler
alınması gerektiği belirtilmektedir. Aynı maddede Uluslararası Ceza Mahkemesi