Page 47 - Karabağ Raporu

Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu 45

IV. Doğanın Tahrip Edilmesi

Daha önce belirtildiği üzere Karabağ, zengin bitki örtüsüne, su kaynaklarına
sahiptir. Hatta, doğal güzellikleri ile edebiyat eserlerinde “cennet” benzetmesi ile
yer almış; çok sayıda festivale ev sahipliği yapmıştır.

Yapılan saha ziyaretinde araçlarla sağlanan ulaşım esnasında işgal edilmemiş
bölgelerdeki yeşil alanlar, çeşitli meyve ağaçları görülmüş ancak işgal bölgesine
geçiş yapıldığı anda keskin bir şekilde bitki örtüsünün değiştiği, toprağın
çoraklaştığı gözlemlenmiştir. Ağdam’da nar ağaçları dışında herhangi bir ağaca
rastlanmamıştır.

AGİT tarafından işgal bölgesine 2005 yılında gerçekleştirilen yerinde inceleme
ziyaretine ilişkin raporda da Kelbecer şehrinde heyetin bölgedeki ormanlardan
çıkartılan büyük kütüklerin taşındığı kamyonların görüldüğü, heyetin ayrıca
başka bir olayda daha genç ağaçlardan odunların taşındığı ikinci farklı bir kamyon
fark ettiği hususları ifade edilmiştir. 17
Azerbaycan Cumhuriyeti Uzay Ajansı (Azercosmos) ve Azebaycan Dışişleri
Bakanlığı tarafından 2019 yılında hazırlanan ve Ermenistan işgalindeki
topraklardaki yasadışı faaliyetlerin gösterilmesini hedefleyen raporda uydudan
alınan görüntüler kullanılmıştır. Söz konusu raporda bahse konu faaliyetlerin
ciddi çevresel endişe yarattığı, işgal bölgesindeki ormanların ihraç edilmek üzere
kereste için kesildiği, birçok ağaç türünün yok olma tehlikesi altına olduğu, yoğun
madencilik faaliyetinin çok fazla atığa sebep olduğu ve atıkların zararlı sızıntılarının
ekosisteme zarar verdiği hususlarına yer verilmiş ve söz konusu tespitler uydudan
alınan görüntülerle somut olarak ortaya konmuştur. 18

Uluslararası insancıl hukuk çevrenin korunmasını da gerektirmektedir. 1949
tarihli Cenevre Sözleşmelerine ek 1. Protokolün 35inci maddesi doğal çevreye,
geniş alanda etkili, kalıcı ve ciddi hasar vermesi amaçlanan, ya da vereceği tahmin
edilen savaş yöntemlerini ve araçlarını kullanmayı yasaklarken, 55inci maddede
ayrıca misilleme yoluyla doğal çevreye saldırıda bulunmak yasaklanmaktadır.
ICRC, 1994 yılında BM Genel Kurulu’nun teşviki ve konuyla ilgili uzmanların
yardımıyla silahlı çatışma dönemlerinde çevrenin korunması ile ilgili kılavuz
ilkeler hazırlamıştır. 19
19 https://www.icrc.org/en/download/file/141079/guidelines_on_the_protection_of_the_
natural_environment_in_armed_conflict_advance-copy.pdf