Page 104 - kdk-sempozyum-1

hizmeti sayılıp sayılmayacağı konusunda da tartışmalar mevcuttur. Tabi bunun
ayrımını yapmak da son derece zordur. Bu konuda tek bir ölçüt değil çeşitli öl-
çütler bulunmaktadır. Örneğin, «kâr» ölçütü. Ancak «kâr» da tek başına bir ölçüt
olamaz. Yargı kararlarına bakmak faydalı olabilir.

Kamu hizmetinin ikinci unsuru maddi unsurdur. Kamu hizmetleri toplum için
önem taşıdığı düşünülen ortak ve genel bir ihtiyacın tatminine yöneliktir (maddi
unsur). Şüphesiz bunu da belirleyecek olan yasama organıdır, yasama organının
iradesidir. Maddi unsur bakımından “ortak ve genel” ihtiyacı belirlemek zordur.
Çünkü bu, zamana, mekâna ve siyasi tercihlere göre değişir. Konumuz bakımın-
dan hemen ifade etmek gerekir ki; yasama organı tarafından kamu hizmeti olarak
belirlenmemiş, ancak özel kişiler tarafından yürütülen kamuya yararlı faaliyet-
ler (örneğin dolmuş, taksi, fırın, lokanta işletmeciliği gibi) kamu hizmeti değildir.
Yani tek başına bir faaliyetin kamuya yararlı olması onu kamu hizmeti haline
getirmez. Dolayısıyla bu faaliyetler, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun da görev alanı
dışında kalır.

Bir diğer başlık olarak kamu hizmetinin genel ilkelerine değinmek istiyorum.
Kamu hizmetinin genel ilkelerini dörde ayırabiliriz:
Birinci ilke “süreklilik” ilkesidir. Bu ilke, zaman bakımından değil ama ihtiyacın
tatmini bakımından bir sürekliliği ifade eder.

I. Uluslararası Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Sempozyumu
İkinci ilke “uyarlama” ilkesidir. Bu da kamu hizmetinin gereği gibi uyarlanmış şe-
kilde görülmesini, teknolojik gelişmelere uyarlanmış şekilde yürütülmesini ifade
eder. Anayasa’nın 65. maddesi bu ilkeye getirilen sınırdır aynı zamanda. Çünkü
madde şunu söylemektedir: “Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile
belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek
malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir”.

Üçüncü ilke “eşitlik” ilkesidir. Bu da kamu hizmetlerinin eşit sunulmasını ifade
eder. Tabi eşitlik derken kamu hizmetlerinin farklı durumda bulunanlara farklı,
aynı durumda bulunanlara aynı şekilde sunulmasını ifade eden bir ilkedir, bu ilke.
Hizmetin gerektirdiği eşitsizlik, eşitliktir. Eşitsizliği gidermeye yönelik uygulama-
lar, eşitliği sağlar.

Dördüncü ilke “meccanilik” ilkesidir. Kamu hizmetleri meccanidir, diye söylenir.
Ancak bu zaman içerisinde değişmiştir. Bugün kamu hizmetleri karşılığında bir

104 KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU