Page 260 - yargi-ozel-raporu

nitelendirilmelidir. Sorunun çözümü için önerimiz ise; AYM’nin
gerekçeli kararlarını (bireysel başvuru kararları dâhil) yazması için
yasaya makul süre konması ve her türlü kararında gerekçeli karar ya-
zılmadan açıklama yapılmamasıdır. Zira gerekçeli karar yazılıp açık-
lanmadan yapılan açıklamalar, kamu veya bireysel mağduriyetlere ve
eşitsizliğe neden olmaktadır. Bu durumu vaka çeşidine göre önceden
öngörmek mümkün olamamaktadır.

5. Yerindelik Denetimi ve Yargısal Aktivizm

5.1. Yerindelik Denetimi Sorunu

(460) Anayasa yargısı ve AYM’nin kamuoyunda hedef haline gel-
mesine sebep olan konuların başında, yerindelik denetimine varan
kararları gelmektedir. AYM sadece şekil ve esas denetimi yapmak ve Bölüm 5 Anayasa Yargısı
iptal kararı vermekle yükümlüdür.

(461) AYM kurulduğu dönemden beri farklı siyasi eğilimlere sahip
yasama organları tarafından çıkarılan düzenlemeleri incelemesine
rağmen genel olarak eleştirilerden uzak kalmayı başaramamıştır.
Bunun en önemli sebebi, denetleme biçiminden kaynaklanmakta-
dır. Çeşitli vesilelerle Türkiye’de yargı organlarına toplumun fark-
lı kesimlerinden yoğun tenkitler gelmiştir. Mahkemenin içtihat
tutarsızlığı ve bazı kararlarında hukuki denetimi aşan yorum-
lar yapması yeni sorunların doğmasına neden olmuştur. Bunu
engellemek amacıyla; “Anayasa Mahkemesi bir kanun veya kanun
hükmünde kararnamenin tamamını veya bir hükmünü iptal ederken,
kanun koyucu gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde
hüküm tesis edemez.” ifadesi Anayasanın 153 üncü maddesinin ikinci
fıkrasında yerini almıştır. Söz konusu fıkra, Anayasa ve farklı usul
kanunlarında da açıkça ifade edilen “yerindelik denetimi yasağı”na
199
tekabül etmektedir. Yani Anayasa koyucu, Mahkemenin kendisini
yasama organı yerine koyarak karar veremeyeceğini ortaya koymuş-
tur. Madde gerekçesi de; “Öyle haller vardır ki; bir hükmün iptali,
uygulaması kanunen gerekmeyen bir başka hükmün uygulanmasını

199 KUZU, Burhan, Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümez-
liği Sorunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Ord. Prof. Dr.
Sulhi Dönmezer’e Armağan Cilt: 52, Sayı: 1-4, 1986-1987, sf. 194.

233