Page 361 - yargi-ozel-raporu

sonuçlanması durumunda yargı yolu öngörülmediği için, idarenin
etkin olarak denetlendiğini söylemek mümkün değildi.
(693) Gerçek anlamda idari yargı sisteminin 1797’de Fransız Danış-
tayı’nın kurulmasıyla ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Ancak idari
yargının ortaya çıkışında, bugünkü mevcut amacından farklı olarak
idare edilenleri değil, idareyi korumak düşüncesi egemen olmuştur.
Adli mahkemelerin idareye karşı olumsuz tutumları ve idarenin ge-
rekli gördüğü idari ve mali ıslahat girişimlerinin engellenmesi gay-
retlerine karşı, tedbir alınmak istenmesi nedeniyle 16-24 Ağustos
1790 tarihli Kanunla idari ve adli makamların ayrılığı ilkesi kabul
edilmiş ve hâkimlerin idareye karşı açılmış davalara bakmaları, idari
işler hakkında karar vermeleri cezai müeyyideye bağlanarak yasak-
lanmıştır.
385
(694) İdareyle ilgili uyuşmazlıklar hakkında mahkemelerde dava
açılması bu şekilde yasaklanınca, idarenin eylem ve işlemlerinden
zarar gören kişiler, mahkemelere başvuramadıkları için doğrudan
doğruya idareye başvurup zararlarının giderilmesini istemişlerdir.
Bu başvuruları karara bağlamak için idarenin kendi içinde “Conseil
d’Ètat” kurulmuştur. İlk başlarda Conseil d’Ètat başvuru hakkında
bir karar tasarısı hazırlıyor ve bunu Devlet Başkanına sunuyordu.
Dolayısıyla bağımsız karar verme yetkisi bulunmayıp, tutuk adalet
Adalet Sistemimizin Sorunları, İyileştirilmesi ve Güvenilirliğinin Artırılması Hakkında Özel Rapor
sistemi uygulanıyordu. Ancak 24/05/1872 tarihli Kanunla, Conseil
d’Ètat’a uyuşmazlıklar hakkında kesin karar verme yetkisi tanındı ve
386
bu şekilde idari yargı doğmuş oldu.
(695) İdari yargının ortaya çıkışında, belirtilen tarihi ve siyasi neden-
lerin yanında kuvvetler ayrılığı ilkesinin Fransa’daki anlayış şeklinin
de etkisi olmuştur. Bu anlayış şekline göre, idari yargı sisteminden
feragat edilerek idarenin denetimi adli mahkemelere bırakılırsa, geç-
mişin verdiği tecrübelerden de görüleceği üzere, adli mahkemelerin
idareye emir verir nitelikte karar vermeleri nedeniyle yargı organının

385 VEDEL, George, DELVOLVE, Pierre, Droitadministratif, Paris, PUF, 1992,
C. 1, sf.101: alıntılayan, GÖZLER, age, sf. 450; GÖZÜBÜYÜK, Şeref, TAN
Turgut, İdare Hukuku-İdari Yargılama Hukuku, C. II, , Turhan Kitabevi, 3.
Bası, Ankara 2008, sf.21.
386 GÖZLER, İdare Hukukuna Giriş, sf. 451.

334