Page 372 - yargi-ozel-raporu

4.1. İdari Yargıda İlk Derece Mahkemeleri

(728) İdari yargı düzeninin ilk derece mahkemeleri, idare ve ver-
gi mahkemeleridir. İdare mahkemeleri idari yargının genel görevli
mahkemesidir. Kanunlarla bir başka yargı yeri görevli kılınmayan ip-
tal ve tam yargı davaları idare mahkemelerinde görülür. Vergi mah-
kemeleri ise, özel görevli mahkemedir. Vergi, resim, harç ve benzeri
mali yükümler ile bunların zam ve cezalarıyla tarifelerine ilişkin da-
valar ile ayrıca bu konularla ilgili olarak 6183 sayılı Kanun uygula-
malarına ilişkin uyuşmazlıklar vergi mahkemesinde çözümlenir.

(729) İdare ve vergi mahkemeleri arasında görev ve yetki uyuşmaz-
lıkları çıkabilmektedir. Bu görev ve yetki uyuşmazlıkları aynı BİM’in
yargı çevresinde ise BİM tarafından aksi halde Danıştay nezdinde
kesin olarak çözüme kavuşturulmaktadır.

4.1.1. İdare Mahkemeleri

4.1.1.1.Tarihçe
(730) İdarenin işlem ve eylemlerinden dolayı sorumlu olması gerek-
tiği esasının Avrupa devletlerince benimsenmesi, idari teşkilatını ve
hukuk sistemini 19 uncu yüzyılda reforme eden Osmanlı Devletine
ilham vermiştir. “İdari yargılama merci” olarak konumlandırabilece- Bölüm 9 İdari Yargı
ğimiz kurumların ilk örnekleri de bu süreçte ortaya çıkmaya başla-
mış ve “Şurayı Devlet” söz konusu kurumların merkezdeki ilk örneği
olmuştur.

(731) Şurayı Devlet, Osmanlı Devletinin modern idari teşkilatını
düzenlemeye çalıştığı Tanzimat döneminde, 1864 yılında çıkarılan
İdarei Umumiye-i Vilayat Nizamnamesi gereğince yerelde oluşturu-
416
lan “temsili taşra meclisleri”nin merkezdeki devamı niteliğindedir.
Cumhuriyet öncesindeki sürece kadar çeşitli adlarla görevlerini sür-
dürmüş olan bu meclisler; 1913 yılında yasalaşan İdarei Umumiye-i
Vilayet Kanununda, “idare meclisleri” ismiyle düzenlenmiştir. Genel
olarak idareyi denetleme ve memur yargılaması konularına bakmak-

416 KARAHANOĞULLARI, Onur, Türkiye’de İdari Yargı Tarihi, http://80.251.
40.59/politics.ankara.edu.tr/karahan/makaleler/turkiyedeidariyargitarihi.pdf,
sf. 207 (Erişim Tarihi: 11/04/2016)

345