Page 403 - yargi-ozel-raporu

nın çözümü hususunda düzenlemeler mevcuttu. Vergi hukukunun
gelişmesi, modern demokrasi ve hukuka bağlı devlet anlayışlarının
kurumsallaşması ile eş zamanlı olarak ilerlemiştir. Bu anlamda Tan-
zimat Dönemi ile başlayan modernleşme, demokratikleşme safhala-
rında esas olarak vergi hukukuna ilişkin gelişmeler takip edilebilir.
İlk olarak 1864 tarihli “Vilayet Nizamnamesi”nde vergi uyuşmaz-
lıklarının kurullar tarafından çözüme kavuşturulması benimsenmiş-
tir. Her ne kadar 1868 yılında Şurayı Devlet kurulmuş olsa da
451
bu kurum, günümüzdeki Danıştay’ın ifa ettiği yargı görevini haiz
452
değildir. Bu sebeple vergi uyuşmazlıklarının çözümünde Danış-
tay’ın etkili rol alması Türkiye Cumhuriyeti’nin demokrasi ve hukuk
kurumsallaşması sürecinde tamamlanacaktır.

(806) 1926 yılında 755 sayılı Kazanç Vergisi Kanununda bu vergi
dolayısıyla ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözmekle yükümlü komis-
yonlar oluşturulması öngörülmüştür. Bu komisyonlar kanununun
uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkları gidermekle görev-
liydi. Komisyon kararlarına karşı “Temyiz Komisyonları”na baş-
vurulabiliyordu. Bu sistem 1939 yılına kadar devam etmiştir. Bu
tarihe kadar hangi konuda vergi kanunu hazırlanmış ise o vergiye
dair uyuşmazlıkların çözüleceği mekanizma öngörülmüştü. Bu usul,
1939 yılında terk edilerek gümrük ve pul vergileri dışındaki tüm
vergi uyuşmazlıklarının aynı usulle çözüme kavuşturulması düzen-
Adalet Sistemimizin Sorunları, İyileştirilmesi ve Güvenilirliğinin Artırılması Hakkında Özel Rapor
lenmiştir. Gümrük ve pul vergileri uyuşmazlıkları idari mekaniz-
malarla, çözüm olmadığı takdirde “Gümrük Hakem Heyetleri”nde
çözüme kavuşturulmaktaydı. 1939 yılı düzenlemeleri ile muvazzaf
ve gayrımuvazzaf komisyonları olmak üzere iki ilk derece komisyo-
nu örgütlenmişti. Ayrıca bu komisyonlarda verilen kararlar ise Vergi
Temyiz Komisyonu’na temyiz edilebilmesi öngörülmüştü. Bu sistem

451 HATİPOĞLU, Cengizhan, Geçmişten Bugüne Türk Vergi Yargısı, İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 65, Sayı 1, sf. 85-126, 2007, sf.
92.
452 Karahanoğulları’na göre; “Şurayı Devlet’in tarihteki işlevlerine bakarken idari
yargı, idare mahkemesi ve idari dava kalıplarını kullanmak yerine, denetim
kavramıyla bir incelemeye girişmemiz daha uygun olacaktır.” KARAHANO-
ĞULLARI, age, sf. 152.

376