Page 202 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Bu noktada Kurumumuza yapılan bir başvurudan hareketle, yurt dışı hizmet
borçlanmasının hangi sigortalılık statüsü kapsamında değerlendirileceği sorununa da
değinmek yerine olacaktır. Bu kapsamda ilgililerin yurt dışı hizmet borçlanmasına
ait sürelerinin 5510 sayılı Kanun kapsamında hangi sigortalılık haline göre geçmiş
sayılacağının belirlenmesine ilişkin esasların 3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinin
dördüncü fıkrasında düzenlendiği görülmektedir. Mezkûr fıkranın, başvuranın
borçlanma talep tarihinde yürürlükte olan halinde; ilgililerin yurt dışı hizmet
borçlanmalarına ait süreleri yönünden, Türkiye’de sigortalılıkları varsa borçlanma
talep tarihindeki en son sigortalılık halinin esas alınacağının, sigortalılıkları yoksa aynı
Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık
süresi olarak kabul edileceğinin düzenlendiği anlaşılmaktadır.

Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı sayılanlar için sigorta hak ve yükümlülükleri çalışmaya başladıkları
tarihten itibaren başlamaktadır. Diğer taraftan, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin
11. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca da işverenler 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanları, çalışmaya başladıkları
tarihten önce Kuruma e-sigorta yoluyla bildirmekle yükümlüdürler. Bu doğrultuda
somut olayda işveren tarafından Kuruma verilen 30.07.2019 tarihli işe giriş bildirgesi ile
başvuranın, 4/a sigortalılık statüsü kapsamında 31.07.2019 tarihinde işe başlayacağının
bildirildiği görülmektedir. Şu durumda, işvereni tarafından verilen işe giriş bildirgesi
uyarınca başvuranın Türkiye’deki sigortalılığının 31.07.2019 tarihi itibarıyla başladığı
anlaşılmaktadır. Hal böyle iken, yurt dışı hizmet borçlanma talep tarihi olan 30.07.2019
tarihinde Türkiye’de sigortalı çalışması mevcut olmayan başvuranın, yurt dışı hizmet
borçlanmasına ait sürelerinin 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilmesinin yasal zorunluluk
62
olduğu sonucuna ulaşılmıştır .
Bu noktada yaşanan bir diğer uyuşmazlıkta, Almanya hizmet belgesindeki sürelerle
çakışan Türkiye’deki sigortalılık sürelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından
borçlanma talep tarihinde tespit edilememesi nedeniyle eksik prim gün sayısı olduğu
başvurana bildirilmiştir. Kurumumuzun girişimleri sonrasında 1120 günlük süresi
hizmet kayıtlarına işlenmiş, yurt dışı borçlanma başvurusuna istinaden ortaya çıkan
29.771,84 TL tutarında fazla ödeme iade edilmiş, ayrıca 2.919,23 TL tutarında yaşlılık
aylığı bağlanmış ve 21.328,53 TL’lik birikmiş aylıkları ödenmiştir .
63
7.4.1.5 Sosyal Güvenlik Kurumunun Denetim Faaliyetlerine İlişkin
Uyuşmazlıklar

7.4.1.5.1 Denetim Sürecinden Kaynaklı Sorunlar
5510 sayılı Kanun’un 96. maddesinde, Kurumca hak sahiplerine fazla veya yersiz yapıldığı
tespit edilen ödemelerin geri alınacağı düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemede, hak
sahiplerine yapılan ödemelerin geri alınmasında fazla veya yersiz ödemenin, hak

62 2021/6072 numaralı başvuru hakkında verilen 23.08.2021 tarihli Ret Kararı
63 2021/897 numaralı başvuruya ilişkin 13.03.2021 tarihli Dostane Çözüm Kararı

2021 YILLIK RAPOR 201