Page 206 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Kurumun, söz konusu sigortalılık sürelerini iptal ederek yapılan ödemeleri geri istemesi
hukuk güvenliği ilkesini zedelediği gibi, Medeni Kanun’un 2. maddesinde ifade edilen
dürüstlük kuralına da aykırılık teşkil etmektedir.
Kurumumuzca yapılan değerlendirmeler neticesinde; başvuranın mülkiyet hakkını
ihlal ettiği anlaşılan yaşlılık aylığının kesilmesi ve borç tahakkuk ettirilmesi işlemleri
ile objektif iyiniyet kuralına aykırılık teşkil eden sigortalılık sürelerinin iptal edilmesine
yönelik işlemlerin geri alınmasına ve başvuru konusuna benzer şekilde, tahsis talep
tarihi itibarıyla geçerli sayılan sigortalılık sürelerinin yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra
sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanmayan nedenlerle iptal
edilmesi durumunda yaşanacak uyuşmazlıkların çözümü için – isteğe bağlı sigortalılık
verilmesi gibi - düzenleme yapılmasına yönelik işlem tesis edilmesi hususlarında Sosyal
66
Güvenlik Kurumu Başkanlığına tavsiyede bulunulmasına karar verilmiştir .
7.4.1.6 Sosyal Güvenlik Sözleşmelerinin Uygulanma Alanı

Mevcut sosyal güvenlik sistemimizde, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının yurt
dışında geçen çalışma sürelerinin sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi 3201
sayılı Kanun dışında ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri aracılığıyla da sağlanmaktadır.
Diğer taraftan 3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinin beşinci fıkrasında; uluslararası
sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına
girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel
hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların âkit ülkede ilk defa
çalışmaya başladıkları tarihin Türk sigortasında ilk işe giriş tarihi olarak kabul edileceği
düzenlenmiştir.
Bu kapsamda Kurumumuza başvuru konusu edilen bir olayda Sosyal Güvenlik
Kurumu; mezkûr maddedeki “… sigortalılık sürelerini borçlananların…” ibaresine
atıfta bulunarak başvuranın Alman sigortasına giriş tarihinin Türk sigortasına giriş tarihi
olarak kabul edilebilmesinin sigortalılık süresinin borçlanılması şartına bağlı olduğunu
ve sigortalılık süresi dışında bir sürenin borçlanılması halinde Alman sigortasına girişin
Türk sigortasına giriş olarak kabul edilemeyeceğini ifade etmiştir.
Diğer yandan Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti arasında
imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 29. maddesinde Türk sigortasına girişten
önce bir Alman rant sigortasına girilmiş olması halinde Alman rant sigortasına girişin,
Türk sigortasına giriş olarak kabul edileceği düzenlenmiştir. Sözleşmede söz konusu
düzenlemenin uygulanmasına yönelik olarak herhangi bir sınırlamaya ya da istisnaya
yer verilmemiştir. Bu durumda, yurt dışındaki sigortalılık başlangıcının Türk sigortasına
giriş olarak kabul edilip edilmeyeceği konusunda bir tarafta iç hukuk kuralının diğer
tarafta uluslararası sözleşme hükmünün bulunduğu görülmektedir.
Bu kapsamda Kurumumuz, Anayasa’nın 90. maddesinin temel hak ve özgürlükler
alanında uluslararası sözleşme hükümlerine tanıdığı üstünlük, aynı temelde Yargıtay
Hukuk Genel Kurulu’nun Alman Rant Sigortasına giriş tarihinin Türkiye’deki

66 2021/9442 numaralı başvuru hakkında verilen 22.09.2021 tarihli Tavsiye Kararı

2021 YILLIK RAPOR 205