Page 212 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

kurulması gereken adil dengenin başvurucu aleyhine bozulduğu sonucuna ulaşılmıştır.
(Anayasa Mahkemesinin; 2014/7601 numaralı başvuruya ilişkin 25/7/2017 tarihli
kararı, 2015/7602 numaralı başvuruya ilişkin 10/5/2018 tarihli kararı, 2015/6908
numaralı başvuruya ilişkin 27.06.2018 tarihli kararı. Kaynak: www.corpus.com.tr)

Sigortalıların sosyal güvenliklerinin sağlanması amacıyla oluşturulan sosyal sigorta
kurumları, nimet-külfet dengesi üzerine kurulmuşlardır. Bu doğrultuda, sigortalının
katlanması gereken külfet çalışıp primlerini ödemektir. Sosyal sigorta kurumları ise bu
prim ödemelerinin karşılığı olarak hak kazanılan sigorta ödemesini gerçekleştirmekle
yükümlüdürler. Bu nedenle, sigortalının ödemiş olduğu primlerinin karşılığını
alamaması sosyal güvenlik sisteminin amacıyla bağdaşmaz. Aksi bir yorum, sisteme
duyulan güveni ortadan kaldıracağı gibi yükümlülüklerini zamanında yerine getirenlerin
cezalandırılması anlamına gelecektir ki, bu sosyal adalet duygusunun zedelenmesine
neden olacaktır. Bu durum ise primlerini ödeyen sigortalının, bu ödemeye uygun
hakkını elde edememesi sonucunu doğurarak nimet-külfet dengesini bozacağından
hukuka aykırı olacaktır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun; 05.11.1997 tarihli ve E:
1997/698, K: 1997/895 sayılı kararı, 30.03.2012 tarihli ve E: 2012/211, K: 2012/269
sayılı kararı.)
Bu kapsamda Kurumumuz yapılan başvurulardan, sigortalıların ödemiş oldukları
primlerin toptan ödeme yoluyla iade edilmesinde güncellenerek ödenmesinin esas
olduğunu, bununla birlikte 5510 sayılı Kanun dönemine ait hizmet süreleri için
yapılacak toptan ödemenin güncellenmesinde primin ait olduğu yıldan itibaren her
yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncelleme yapılırken; 5510 sayılı Kanun’un
yürürlüğe girmesinden önceki döneme ait hizmet süreleri için yapılacak toptan
ödemenin güncellenmesinde, 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih ile toptan
ödemenin yapılmasına ilişkin yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için her yılın
güncelleme katsayısı ile güncelleme yapıldığını tespit etmiştir. Kurumumuz yaptığı
inceleme sonucunda, ilgililerin ödemiş olduğu primlerin toptan ödeme zamanındaki
değer kaybının telafi edilmemesi durumunda, sosyal sigortalara egemen olan nimet-
külfet dengesinin sigortalı aleyhine bozulacağını, sigortalının ödediği primlerin karşılığı
olan hakkını tam olarak elde edemeyeceğini, bu durumun ise bir miktar paranın
iade edilmesinin söz konusu olduğu durumlarda hiçbir zaman göz ardı edilmemesi
gereken denkleştirici adalet ilkesine aykırı olacağını ve hakkaniyeti de zedeleyeceğini
vurgulamıştır. Kurumumuz bu sorunun toptan ödemeye konu edilen primlere ilişkin
olarak, paranın alım gücünde oluşan değer kaybının belirlenmesi ve toptan ödeme
tutarının ödeme tarihindeki alım gücüne denkleştirilerek ödenmesi suretiyle çözüleceği
75
kanaatindedir .
Öte yandan, Kurumumuz emekli aylığı ve emekli ikramiyesi tahsis işlemleri
tamamlanmasına rağmen bunlara ilişkin ödemelerin geç ödenmesi ve bu nedenle
sigortalının hak kazandığı emekli aylığı ve emekli ikramiyesinden bu süre zarfı
içerisinde yoksun kalması nedeniyle yasal faiz ödenmesine ilişkin başvuruyu da

75 2021/6945 numaralı başvuru hakkında verilen 06.09.2021 tarihli Tavsiye Kararı

2021 YILLIK RAPOR 211