Page 445 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

imzaladığı son kısım da olmak üzere tüm ifade ve sorgu prosedürünü kapsadığını, tüm
bu nedenlerle kolluk aşamasında avukat beyanlarının ifade tutanağına geçirilmemesinin
adil yargılanma hakkının ihlaline yol açtığını ve avukatların görevini etkin bir şekilde
icra etmesini engellediğini, kolluk birimlerinin yargı kararı olmaksızın adil yargılanma
hakkını kısıtlayacak şekilde uygulamalarda bulunmasının hukuk devleti ilkesine aykırı
olduğunu belirterek kolluk birimlerinde ifade alınması sırasında avukat beyanlarına da
ifade tutanağında yer verilmesine yönelik karar alınmasını talep etmiştir.

Kurumumuzca yapılan inceleme neticesinde, bir suçla itham edilen herkesin avukat
yardımından etkili bir şekilde yararlanma hakkının, mutlak bir hak olmamakla beraber
adil yargılanma ilkesinin temel özelliklerinden birini oluşturduğu; kolluk tarafından
ilk kez sorgulanmasından itibaren avukata erişim hakkı sağlanmasının, adil yargılanma
hakkının etkili bir koruma işlevine sahip olması bakımından gerekli olduğu;
Şüphelinin, müdafi tarafından sağlanan hukuki yardımla bağlantılı olan tüm
hizmetlerden yararlanabilmesinin, yalnızca kovuşturma aşamasında değil, soruşturma
aşamasında da gerekli olduğu; müdafinin, kolluk ifadesi de dâhil olmak üzere
soruşturmanın her aşamasında hazır bulunmasının ve hukuki yardımda bulunmasının
güvence altına alındığı; ayrıca hukuki yardımın kolluk ifadesi sırasında temsil ettiği
kişiye aktif bir şekilde yardımda bulunması ve şüphelinin haklarını korumak için
gerektiğinde müdahalede bulunması şeklinde anlaşılması gerektiği ve hukuki yardımın
beyanların okunduğu ve şüphelinin onaylayıp imzaladığı son kısım da olmak üzere tüm
ifade prosedürünü kapsadığı;

İfade alma süresince avukatın hukuki yardımda bulunmasının sınırlarını belirlemek zor
olmakla birlikte, 5271 sayılı Kanun’un 147 nci maddesi ve Yakalama, Gözaltına Alma ve
İfade Alma Yönetmeliği’nin 23'üncü maddesinde ifade almanın esaslarının düzenleme
altına alındığı; bu düzenlemelerde ifade alma sırasında müdafi tarafından yapılması
yasak olan davranışlara yer verildiği; dolayısıyla bu davranışlarda bulunulmadığı sürece
savunma hakkının etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla müdafinin
hukuki yardımının kapsamının geniş yorumlanması ve fiili uygulamalarla savunma
hakkını engelleyebilecek kısıtlamalara gidilmemesi gerektiği;
Kolluk birimlerinin, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 2'nci maddesinde öngörülmüş
olan düzenlemeye uygun olarak ifade alınması sırasında avukatlara gerekli imkân ve
kolaylığı sağlamak suretiyle savunma hakkının etkin bir şekilde kullanılmasına katkıda
bulunması gerektiği;

Bunlarla birlikte, müdafi beyanı, ilgili mevzuatta ifade tutanağında yer verilecek hususlar
arasında sayılmamışsa da bu durumun ifade tutanağında müdafi beyanlarına yer
verilmemesi anlamına gelmediği; nitekim 5271 sayılı Kanun’un 221'inci maddesinde
duruşma tutanağında yer verilecek hususlar arasında da müdafi beyanının sayılmadığı;
ancak zaten savunma hakkının doğası gereği müdafi beyanına yer verilmesi gerektiği ve
aksi bir durumun düşünülemeyeceği; dolayısıyla Cumhuriyet savcılığı ya da mahkeme
nezdinde olduğu gibi kolluk birimlerinde de ifade alındıktan sonra müdafinin

444 2021 YILLIK RAPOR