Page 446 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

beyanlarına yer verilmesinin savunma hakkı bağlamında hukuki yardımda bulunmanın
bir gereği olduğu;
İfade tutanağında müdafinin beyanına yer verilmesinin önünde hukuken bir engelin de
bulunmadığı; zaten aksi yönde uygulamanın savunma hakkının bir gereği olarak aktif
rol alması gereken avukatı ifade alma sürecine tanıklık eden tutanak imzacısı konumuna
düşüreceği, kaldı ki Kurumumuza gönderilmiş olan örnek ifade tutanaklarının
incelenmesinden, bazı tutanaklarda müdafi beyanına da yer verildiğinin bazısında ise
müdafi beyanlarının yer almadığının görüldüğü; bu durumun ifade alma konusunda
kolluk birimlerinde uygulama birliğinin olmadığını gösterdiği;
Diğer taraftan, ifade alınması sırasında avukat beyanlarına yer verilmemesinin avukatın
hukuki yardımda bulunmasını kısıtlar nitelikte olsa da adil yargılanma hakkının
ihlal edilip edilmediğinin tespit edilebilmesi için yargılamanın bütününe bakılması
gerektiği; dolayısıyla Anayasa Mahkemesi kararları göz önünde bulundurulduğunda bu
yönüyle adil yargılanma hakkının ihlali boyutunda bir durumun yaşanmadığı; ancak
savunma hakkının kullanılması bakımından şüphesiz bir eksikliğin söz konusu olduğu
değerlendirilerek savunma hakkının etkin bir şekilde kullanılabilmesini sağlamak
amacıyla kolluk birimlerinde ifade alınması sırasında avukat beyanlarına da ifade
tutanağında yer verilmesi ve bu konuda kolluk birimleri arasında uygulama birliğinin
sağlanması için gerekli tedbirlerin alınması hususunda İçişleri Bakanlığına Tavsiyede
Bulunulmasına karar verilmiştir. 21
Bahse konu Karara yönelik İçişleri Bakanlığından Kurumumuza iletilen 19/08/2021
tarihli ve 18592 sayılı cevabi yazıda ise, 5271 sayılı Kanun ile Yakalama, Gözaltına
Alma ve İfade Alma Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerine yer verilerek müdafinin
görevinin ne olduğu açıklanmış ve bu düzenlemeler gereği müdafinin şüphelinin yerine
geçemeyeceği ile ifade tutanağına müdafi beyanı şeklinde bir bölümün eklenemeyeceği
belirtilmiştir. Ayrıca söz konusu Yönetmelik’te değişiklik yapmaya yetkili idarenin
Adalet Bakanlığı olduğuna vurgu yapılarak Tavsiye Kararı doğrultusunda işlem tesis
edilmesinin mümkün olmadığı bildirilmiştir.

Ancak kollukta alınan ifade sırasında müdafinin hukuki yardımda bulunma görevinin,
sadece fiilen yerine getirildiği ve herhangi bir şekilde resmi kayıtlara girmediğinin
kabulü halinde soruşturma sürecine dair hususların belgelenmesinde bazı eksiklikler
yaşanabilecektir. Bu durumun, özellikle kolluk sonrası soruşturma süreci ile kovuşturma
sürecine etkileri olabilecektir. Oysaki avukatın beyanlarına ifade tutanağında yer
verilmesiyle bir taraftan bahse konu hukuki yardımda bulunulması somutlaşacak, diğer
taraftan soruşturmanın bu evresine yönelik kolluk personeli ve şüpheli dışında hukuk
bilgisini haiz bir uzmanın görüşleri kayıtlara girecektir. Dolayısıyla avukat beyanlarının
tutanağa kaydedilmesi, tüm suç soruşturma-kovuşturma aşamalarının hukuka uygun ve
adil yargılanma hakkına riayet eder surette yürütülmesi bakımından önem taşımaktadır.
Bununla birlikte, söz konusu Kararın ilgili idareye önerisinin, Yakalama, Gözaltına
Alma ve İfade Alma Yönetmeliği’nde değişiklik olmadığı; aksine Yönetmelik’in

21 2021/2150 numaralı başvuru hakkında verilen 09/07/2021 tarihli Tavsiye Kararı

2021 YILLIK RAPOR 445