Page 220 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Kurumumuzca yapılan değerlendirmeler neticesinde; somut olaydaki sorunun
başvuranın ödemiş olduğu primlerin iade zamanındaki değer kaybının telafi edilmemesi
olduğu, başvuranın ödemiş olduğu primleri yıllarca kullanan Kurumun, başvurana iade
anında ödenen primlere ait paranın alım gücündeki eksilmeyi dikkate almadan ödeme
yapması nedeniyle, sosyal sigortalara egemen olan nimet-külfet dengesini başvuran
aleyhine bozduğu, bu durumun, bir miktar paranın iade edilmesinin söz konusu
olduğu durumlarda hiçbir zaman göz ardı edilmemesi gereken denkleştirici adalet
ilkesine aykırı olacağından ve hakkaniyeti de zedeleyeceğinden kuşku duyulmaması
gerektiği, tüm bu gerekçelerle başvuranın ödemiş olduğu primlerin, paranın alım
gücündeki eksilme dikkate alınmadan geri ödenmesine yönelik Kurum işleminin
hakkaniyete aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılarak söz konusu başvuru hakkında,
iadeye konu edilen primlere ilişkin olarak, paranın alım gücünde oluşan değer kaybının
belirlenmesi ve başvurana yapılacak geri ödeme tutarının ödeme tarihindeki alım
gücüne denkleştirilerek ödenmesine yönelik işlem tesis edilmesi hususunda Sosyal
Güvenlik Kurumu Başkanlığına tavsiyede bulunulmasına karar verilmiştir. 76

Sigorta primlerinin iadesi konusunda bir başka başvuru ise Türk Silahlı Kuvvetlerinde
görev yapmakta iken resen emekliye sevk edilen başvuranın, Türk Hava Yolları Anonim
Ortaklığı bünyesinde 2013/08 ile 2020/7 dönemleri arasında geçen sigortalılık
sürelerinin Türk Silahlı Kuvvetlerindeki görevine iade edilmesinden sonra bu kapsamdaki
sigortalılık süreleri ile çakışması nedeniyle iptal edilmesi üzerine söz konusu sigorta
primlerinin faiz ödenmeksizin iade edilmesine ilişkindir.
77
Başvuruya konu talep hakkında Kurumumuz tarafından verilen Tavsiye Kararı’nda şu
değerlendirmelere yer verilmiştir:

5510 sayılı Kanun’da ve ikincil mevzuatında yanlış ve yersiz alınan primlerin hangileri
olduğu hususunda bir tanımlama ve açıklama bulunmamaktadır. Ancak pratikte;
yanlış belge türünden yapılan bildirimlerin, muaf olunan sigorta prim türünden prim
alınmasının ve çakışan hizmet süreleri gibi durumlarda alınan primlerin, yanlış ve yersiz
alınan primler kapsamında değerlendirildiği görülmektedir. Kanunda yanlış veya yersiz
alınmış olduğu tespit edilen primlere ilişkin bir tanım yer almasa da Kurum tarafından
bu primlerin hak sahiplerine iade edilmesi gerektiği konusunda tartışma yoktur.
Nitekim bu primlerin 5510 sayılı Kanun’un 89’ncu maddesinde “… iadesi gereken
primler” başlığında yer alması da bu nedenledir. Yine aynı maddede bu primlerin
faiziyle iade edileceğinin de hüküm altına alındığı görülmektedir.

Bununla birlikte, mezkûr Tavsiye Kararında Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'nin E.2017/3874
ve K.2017/6617 sayılı ve E.2011/9897 ve K.2012/14803 sayılı Kararı’na atıf yapılarak,
“çakışan hizmet sürelerine ilişkin primlerin “yanlış ve yersiz alındığı tespit edilen primler”
kapsamında olup olmadığı hususu tartışılmaksızın, 5510 sayılı Kanunun 89’uncu maddesi
76 2021/20445 numaralı başvuru hakkında verilen 21.04.2022 tarihli Tavsiye Kararı
77 2021/20685 numaralı başvuru hakkında verilen 17.05.2022 tarihli Tavsiye Kararı

2022 YILLIK RAPOR 219