Page 227 - KDK-2016-YILLIK-RAPORU

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

öngörmektedir. Mülkiyet hakkına yönelen en yaygın kamusal müdahale biçimi
kamulaştırmadır. Kamulaştırma, devlet ve kamu tüzel kişilerinin, kamu yararının
gerektirdiği hallerde, gerçek karşılığını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette
bulunan taşınmaz bir malın tamamına veya bir kısmına, Anayasa ve yasada gösterilen
esas ve usullere uygun olarak, zorla el atılmasıdır. 66

Özel mülkiyetteki bir taşınmazın, malikin rızası olmasa da kamulaştırma yoluyla yani
zorla, kamu malları arasına geçirilmesi, aslında mülkiyet hakkının özüne dokunan
bir işlemdir. Zorla alımın dayanağı olan kamu yararı kavramı, mülkiyetin karşılıksız
devrine dayanak tutulamaz. Anayasanın 13 üncü maddesi temel hak ve özgürlükleri
sınırlandırırken hakların özüne dokunmayı yasaklamıştır. Kamu yararına dayanan
kamulaştırma işleminde taşınmazın gerçek karşılığının ödenmesi halinde mülkiyet
hakkı paraya çevrilmek suretiyle korunmuş olacağından, “öze dokunma” durumu da
“sınırlama” niteliğine dönüşmüş olacaktır. Kamulaştırma işlemine mukabil taşınmazın
gerçek değeri ödenmediği takdirde mülkiyet hakkının özüne dokunulmuş olur.

Konuyla ilgili Kurumumuza başvuruda bulunan, İstanbul Maltepe İlçesi Başıbüyük
Fındıklı Mahallesi 150 pafta, 1487 ada 27 parsel sayılı taşınmazın maliki olan
şikâyetçi, imar planında ortaöğretim alanı olarak ayrılmış olan anılan taşınmazın
½ hissesinin idare tarafından uzlaşma ile kamulaştırıldığını, ancak kamulaştırma
bedeli konusunda sağlanan uzlaşmaya rağmen Bakanlıkça ödenek gönderilmemesi
nedeniyle ödenmemesi sonucu halen mağduriyetlerinin giderilmediğini belirterek;
aradan geçen süre içerisinde ödenek beklendiğinin söylendiğini, her ne kadar
226 tarafına ödenek temin edilince kamulaştırma bedelinin ödeneceği belirtilmiş olsa
da kamu borcunu zamanında ödemeyen idarenin alacağının faiziyle birlikte tarafına
ödenmesini talep etmiştir.

Kurumumuzca gerçekleştirilen inceleme ve araştırma neticesinde; şikâyet
başvurusuna konu taşınmazın imar planında ortaöğretim alanı olarak ayrılmış
olduğu, Kamulaştırma Kanununun 8 inci maddesi gereğince, tutanakta belirtilen
uzlaşma değerinin idare tarafından zamanında hazır hale getirilmemesi, bugüne
kadar geçen süre göz önünde bulundurulduğunda, şikâyet başvurucusunun haklarının
değer kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı hususları dikkate alındığında;
hukuki güvenlik ilkesinin zedelendiği, kullanılan araçlarla hedeflenen amaç arasında
makul orantılılık ilişkisinin gözetilmeyerek mülkiyet hakkının özüne dokunulduğu,
dolayısıyla toplumsal yarar ile başvurucunun mülkiyet hakkı arasında adil dengenin
sağlanamadığı, tüm bu nedenlerle idarenin şikâyete konu olaydaki işlem ve eylemlerinin

66
Özel, Sadullah, Anayasal Mülkiyet Hakkı Açısından Kamulaştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, An-
kara 2013.

YILLIK RAPOR 2016