Page 732 - calisma-ve-sosyal-guvenlik-1

iptal kararlarının geriye yürümezliği ilkesi, somut norm dene-
timinde Anayasaya aykırılık itirazında bulunan tarafın, iptal
kararının sonuçlarından yararlanabilmesi anlamına gelir. (...,
s.459)

42. Anayasanın gerekçesine bakıldığında, iptal kararlarının geriye
yürümezliği kuralının getirilme amacının, toplumsal huzurun sağlan-
ması olduğu ifade edilmiştir. Bu kural, karşılaştırmalı hukukta mutlak
olarak değil, istisnai olarak uygulanmaktadır. Hem doktrinde hem
de içtihatlarda, bu kuralın mutlak bir şekilde uygulanmasının
suç ve cezada kanunilik, adalet, hakkaniyet ve eşitlik ilkeleri
ile birçok hak ve özgürlüğü ihlal edecek sonuçlar yaratabileceği
kabul edilmektedir. Bu bakımdan “geriye yürümezlik kuralı”,
yalnızca kelime anlamıyla değil, amaçsal ve sistematik yorum
ışığında ele alınır ve alınmalıdır. Böyle bir yorum ışığında ise,
geriye yürümezlik kuralının, temelde “kazanılmış haklara”
saygı bağlamında uygulanması gerekir. Buna göre; söz konusu
norm iptal edilmeden önce, bu norma dayalı “kazanılmış haklar” ba-
kımından herhangi bir geriye yürüme söz konusu olmayacaktır. Buna
rağmen, kimi durumlarda geriye yürüme, hukuki bir gereklilik olarak
ortaya çıkabilmektedir. Bu iki koşula bağlıdır; öncelikle geriye yü-
rüme için çeşitli hak öznelerinin haklarının korunması veya
eşitlik, adalet, hakkaniyet ilkelerinin uygulanması için bir
gereklilik söz konusu olmalıdır. İkinci olarak;

43. Danıştay da Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye
yürümemesi kuralının amacının kazanılmış hakları saklı tutmak, hu-
kuksal kararlılığı ve dolayısıyla kamu düzeninin korunması olduğunu
açıkça ortaya koymuştur. Şikâyet konusuna ilişkin 22 nci paragrafta
yer verilen Danıştay Kararında da ifade edildiği üzere, Anayasanın 153
üncü maddesinde yer alan, Anayasa Mahkemesince verilen iptal ka-
rarlarının geriye yürümeyeceği kuralı, iptal edilen hükümlere göre ka-
zanılmış olan, doğumu anında hukuka uygun olarak tamamlanmış ve
böylece kişiye özgü, lehe sonuçlar doğurmuş, daha sonra mevzuat de-
ğişikliği veya işlemin geri alınması gibi nedenlere rağmen, hukuk dü-
zenince korunması gereken haklara yönelik olup, Anayasaya aykırı
bulunarak iptal edilmiş bir düzenlemeyle ilgili uyuşmazlıkların
Anayasaya aykırılığı saptanmış hükümler dikkate alınarak çö-
zümlenmeleri Anayasanın üstünlüğü ve hukuk devleti ilkesine

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 731