Page 122 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Birleşik Krallık, 1997: § 114), Hirsi Jamaa kararı ile de AİHS’nin 3. maddesinden kaynaklanan
korumayı bir adım daha genişlettiği görülmektedir. 85

AİHM bir ihlal iddiasının Sözleşme’nin 3. maddesinin kapsamına girebilmesi için muamelenin asgari
bir ağırlık düzeyine ulaşması gerektiğini ve somut olayda muamelenin süresi, fiziksel ve zihinsel etkisi
ve bazı durumlarda mağdurun cinsiyeti, yaşı ve sağlık durumu gibi davanın özel koşullarının özellikle
incelenmesi gerektiğini kabul etmektedir.

4 No’lu Protokol’ün 4. maddesi bakımından başvurucunun kişisel durumunun ve kendi ülkesine gön-
derilmesi durumunda karşılaşacağı iddia edilen tehlikelerin dikkate alınması, sınır dışı emirlerinin uy-
gulanmasını çevreleyen tüm koşullar dikkate alındığında toplu bir sınır dışı işleminin bulunup bulun-
madığı gibi ölçütler geliştirilmiştir.

6.1. Topluca Sınır Dışı Edilme Yasağı ile İşkence, İnsanlık Dışı veya
Aşağılayıcı Muamele Yasağı Kapsamında Verilen Kararlar

AİHM, bireysel başvuru kapsamında, bir kişinin bulunduğu ülkeden sınır dışı edilmesiyle AİHS’de koru-
nan insan hak ve özgürlüklerinin ilgili devlet tarafından ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuru üzerine
verdiği kararlarında, AİHS’ye Ek 4 No.lu Protokol’ün 4. maddesinde düzenlenen topluca sınır
dışı edilme durumunun varlığını saptarken sınır dışı etme kararının “toplu” olarak uygulanıp
uygulanmadığı ve sınır dışı edilen kişilerin her birinin kişisel koşullarının makul ve bireysel
olarak dikkate alındığını gösteren yeterli güvencelerin sağlanıp sağlanmadığı yönüyle konu-
yu ele almaktadır.

AİHM 3. Dairesinin 05/05/2002 tarihli ve 51564/99 Başvuru No.lu Čonka/
Belçika Kararı 86

Slovakya vatandaşı olan dört başvuranın Belçika aleyhine 4 Ekim 1999 tarihinde Sözleşme’nin 5., 13.
maddeleri ile 4 No’lu Protokolün 4. maddesinin ihlal edildiği iddiasıyla yapmış oldukları başvuruda, (§
1-2) 4 No’lu Protokol’ün 4. maddesinin ihlal edildiği iddiası bakımından yapılan incelemede, öncelikle
“toplu olarak sınır dışı etme” kavramının “sınır dışı etme önlemlerinin toplu olarak uygulanması” anlamına
geldiği ortaya konmuştur.

Bireysel başvuru kapsamında Mahkeme, başvuranlar tarafından yapılan iltica başvurularının, 3 Mart
1999 tarihinde verilen ve 18 Haziran 1999’da onanan kararlarla reddedildiğini, 3 Mart 1999 tarihli ka-
rarlarda ret gerekçelerinin belirtildiğini ve aynı gün alınan ülkeyi terk etme emrinin de karara eklendi-
ğini, kararlar alınırken her bir başvuranın kişisel koşullarının kendi yazılı ifadeleri temelinde incelendi-
ğini, 18 Haziran 1999 tarihli kararlarda başvuranların acil usulle yaptıkları temyiz ile durdurulan 3 Mart

85 İneli Ciğer, Meltem, Uluslararası Hukuka Uygun Geçici Koruma Rejiminin Unsurları Üzerine, Göç Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3,
Ocak-Haziran 2016, s. 78-79
86 https://www.multeci.org.tr/wp-content/uploads/2019/01/CONKA-BEL%c3%87%c4%b0KA-DAVASI-Ba%c5%9fvuru-No-51564-99-1.
pdf, Erişim Tarihi: 26/01/2022.

120