Page 124 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

AİHM kararında, başvurucuların öncelikle Sözleşme’nin 3. maddesinin ihlali iddiaları iki farklı açıdan
ele alınmış ve bu iddiaların ayrıca incelenmeleri gerektiğini tespit etmiştir. AİHM, başvuranların Li-
bya’da insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleye maruz kalmış olmaları ile kendi ülkelerine gönderilme
riskini ayrı ayrı incelemiştir (§ 84).

Mahkeme, başvuranların, Libya’da insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleye maruz kalma riskine
bağlı olarak Sözleşme’nin 3. maddesinin ihlali iddiaları ile ilgili olarak sınır dışı etme, iade veya
bir yabancının, sözleşmeci bir devlet tarafından uzaklaştırılmasına ilişkin, her türlü diğer tedbirin 3.
madde bağlamında bir sorun çıkarabileceğini, ilgilinin, gönderildiği ülkede, 3. maddeye aykırı bir
muamele görme riski olduğuna ilişkin ciddi gerekçeler bulunduğunda, devletin, Sözleşme
bağlamında sorumluluğunu ortaya çıkarabileceğini ve 3. maddeyle uyumsuz olan muame-
lelere maruz kalınması için gerçek bir risk bulunduğuna dair ciddi ve kesin gerekçelerin var-
lığını tespit etmek için Mahkemenin kendisine sunulan unsurların tamamını veya gerekirse,
kendisinin resen elde ettiği delilleri dikkate aldığını ortaya koyarak (§ 114-116) 3. maddede
yasaklanan muamelelere karşı korumanın, bir devlete, gönderileceği devlette, bu tür mua-
melelere maruz kalmaya dair gerçek bir risk bulunması halinde, o kişiyi uzaklaştırmama yü-
kümlülüğü de yüklediğini vurgulamıştır (§ 123).
AİHM, İtalyan Hükümeti’nin başvuranların açıkça Libya’daki riskleri belirtmedikleri ve sığınma talebin-
de bulunmadıkları savına karşılık İtalyan askerlerine, uluslararası koruma taleplerini bildiren ilgililer
tarafından itiraz edildiğini, bunun dışında, başvuranların anlatım şeklinin HCR ve Human Rights Wat-
ch tarafından toplanan tanıklıklarla desteklendiğini, ne olursa olsun sistematik insan hakları ihlalleri
karşısında, başvuranların iade edildikten sonra karşılaşacakları muamele hakkında bilgilendirilme ko-
nusunda sorumluluğun İtalyan makamlarına düştüğünü, ilgililerin, mevcut olayın koşullarına göre,
açıkça sığınma talep etmeyi ihmal etmiş olmalarının, İtalya’nın, 3. madde anlamındaki yükümlülükle-
rine saygı göstermekle yükümlü olmamasını getirmediğini, Hükümet’in belirttiği uluslararası hukuk
hükümlerinin hiçbirinin, başvuranların Libya’ya gönderilmelerini haklı çıkarmadığını, çünkü denizde-
ki kişilere yardım alanındaki kuralların ve insan ticaretiyle mücadele alanındaki kuralların, devletlere,
mülteciler alanındaki uluslararası hukuktan doğan yükümlülükler yüklediğini ve bunlara, “iade edilme-
me” ilkesinin de dahil olduğunu belirtmiştir (§ 132-134).
Sonuç olarak Mahkeme, mevcut olayda bulunan ciddi ve kesin olayların, ilgililer için Libya’da, 3. mad-
deye aykırı muamelelere maruz kalma riski bulunduğunun tespit edilmesine izin verdiği, Libya’daki
birçok yasadışı göçmenin, başvuranlarla aynı durumda olmasının öne sürülen riskin, yeteri kadar so-
mut ve muhtemel olması nedeniyle, kişisel niteliğinden hiçbir şey eksiltmediği, başvuranları, Libya’ya
götüren İtalyan makamlarının, onları, bilerek, Sözleşme’ye aykırı muamelelere maruz bıraktıkları kana-
atine vararak Sözleşme’nin 3. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir (§ 136-138).

Diğer yönden AİHM, başvuranların keyfi olarak Eritre veya Somali’ye gönderilme riskiyle karşı
karşıya kalmış olmaları nedeniyle Sözleşme’nin 3. maddesinin ihlal edildiği iddiası yönüyle
yaptığı inceleme neticesinde, aracı devletin Sözleşme’ye taraf bir devlet olmaması durumunu ayrı
olarak ele alarak iadeyi yapan devletin, aracı devletin, ilgili kişinin karşılaşabileceği riskleri değerlen-

122