Page 43 - KDK

OMBUDSMANLIKLAR HAKKINDA KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME 41

şekilde ayrılmasını ve karşılıklı kontrolün hariç tutulmasını gerektir-
mektedir. Bazı uluslararası yasal düzenlemeler, bu ayrılığın önemini ve
anayasa tarafından güvence altına alındığını vurgulamaktadır.

Avrupa standardına göre Ombudsmanlık; yasaları ve idari kararları in-
celeyen idare mahkemeleri ve anayasa mahkemeleri de dâhil olmak
üzere mahkemelerin içtihatları üzerinde herhangi bir yetkiye sahip ol-
mamalıdır. Ombudsmanlık ve mahkemeler arasındaki ilişki, kuvvetler
89
ayrılığı ile insan haklarının korunmasının etkinliğini sistematik olarak
iyileştirme gerekliliği arasında yer alan, her zaman için hassas bir konu
olmaya devam edecektir.
Yakın tarihli bir makalelerinde Kirkham ve Stuhmke , Avustralya ve
90
Birleşik Krallık’taki Ombudsmanlık ile mahkemeler arasındaki ilişkiyi
analiz etmişler ve şunları öne sürmüşlerdir:

Hem Avustralya hem de Birleşik Krallık’ta, Ombudsmanlık sektörü hükûme-
tin yönetiminin denetlenmesinde özel bir rol oynamaktadır, ancak kurumun
Anglo Sakson anayasacılığı ile uyumlu olduğu açık kapsamlı bir teorik çer-
çeve yoktur. Bir Ombudsmanlığın işlevselliği, parlamentodan yasal yetki al-
mış olması ve yürütmenin muvafakati neticesinde etkili bir güç elde etmesi
sayesinde güvence altına alınmıştır, ancak aynı zamanda etkin bir şekilde
faaliyet gösterebilmesi için yürütme ve parlamentodan bir dereceye kadar
ayrı kalmalıdır. Bu durum, mahkemelerin Ombudsmanlık sektörü üzerinde
denetleyici bir ilişki içinde hareket ederek doldurduğu bir düzenleme boş-
luğu yaratır. Buna karşılık bu durum, adli gözetim yoluyla kazanılan meş-
ruiyetin Ombudsmanlık kurumunda var olan esnekliğin ve benzersizliğin
kaybedilmesine yol açması tehlikesini gündeme getirmektedir. Sektöre dair
içtihat hukukunun deneysel bir çalışması yoluyla bu makale, mahkemelerin
Anglo Sakson anayasacılığı çerçevesinde Ombudsmanlık kurumunun rolü-
nü şekillendirdiğini ve meşrulaştırdığını doğrulamaktadır. Ancak bu çalışma
aynı zamanda yargıya; geriye dönük, reaktif ve aralıklı bir kontrol görevi

89 Venedik Komisyonu tarafından 88. Genel Kurulunda (Venedik, 14-15 Ekim 2011) Be-
nimsenen, Venedik Komisyonu ve AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisine
(AGİT/ODIHR) ait Karadağ’ın İnsan Hakları ve Özgürlüklerinin Koruyucusu Kanunu’na
İlişkin CDL-AD (2011) 034 Sayılı Ortak Görüş.
90 Kirkham R, Stuhmcke A. Ombudsmanlık/ yargı ilişkisinin anglo sakson hukuk teorisi ve
pratiği. Common Law World Review. 2020;49(1):56-74. doi:10.1177/1473779520904963